Blogia
remenches dende l'aldo galligo

OS LEONS QUE PIULABAN [1977]

OS LEONS QUE PIULABAN [Falordia]

Bi-n’eba una begata una tierra bonica. Os mons yeran altos, mui altos, as bals fondas, os rios s’enfilaban como gripias entre fozes y congostos. Entalto bi-staban as tascas en estiu y ra nieu en ibierno. En as costeras n’eban selbas de foscos pinos u caxicos de fuellas caducas, leneras esmuidosas, xerbicaderos eslabatos, labazos, catarras, tarteras... En as fondatas chunto a ros rios, grans feners berdes y apulencos con fragas u fungos redolatos de barzas y chordons, selbas de fabos, buxos, chordigas, cantals, espedregals... En ixe pais barbulliba un men muy baris. En podebamos trobar donde as soberbias alicas dica ros umildes limacos; donde l’armiño d’os altos ibons dica ros grichens de re feners; zagardachos y murciácalos, loiras y taxugos; papirrois, falziños, granetas, fornicas. Os cutios sarrios puyaban entalto cuasi botando por cantáls y catarras; as fuinas y raposas cundiban por as selbas de pinos y caxicos; os esquisgüeles brincaban d’arbol en t’arbol; as mincharras y as paniquesas feban a suya enrebasarabida; os xabalins foricaban os campos... Yera una bida infatigable. Os cans escañutaban encorriendó ros xabalins y escachillaban si yeran feritos; os betiellos esgramucaban espendolándose, as picanterras escarcallaban al esgarrapar. Se sentiba gatular, mormostiar, grollear, grallar, otular, renchilar, bombolonear... Cadagún yera orgulloso d’a suya boz. De maitin y de nuey ixa tierra yera una sinfonía de bozes. Bi-n’eban graus y roncas, atras, agudas y chilenas. Belunas s’en sosteniban largamen, atras yeran tics entrecortadas. L’aire meciendo ros árbols y ras auguas brabas d’o mayenco s’en chuntaran a ixe conzierto. Solamén as foscas y estruendosas tronadas feban callar a ixe guirigay. O resonar d’o rayo poneba fin allora. Dimpués, cuan escampaba ro nublazo y ro sol u ras estrelas nuebamen aparixeban, as bozes d’aquera tierra tomaban a surgir. En ixe mon marabilloso de bozes, sonidos, y pisaches bibiban unas camadas de leons. Bi-n’eba eruditos que creyeban que yeran os animás más biellos d’aquera bal; atros, sin dembargo, los consideraban unos advenedizos. O asunto ye que aquer grupo s’en abergonzaba de estar a que yeran. Y yera tan gran a suya bergoña que solamén charraban entre ers. A suya boz lis sonaba rara en meyo d’aquer zierto. Creyeban que yera mui fiera. Sí lis en aplegaba un paraxe procuraban otular, si un güey, gramar. Nunca ruxiban deban d’atros. Y cuando en feban entre ers, charraban en boz baxa. Incluso plegaron mayestros t’amostrar lis a piular. Bi-abié leons que lograron aprénderne. Y se creyeban superiors. Sobre tó, un masto enorme con unas grans garras que, enfonsando os suyos caxals descomunals y acurrucando ro suyo morro iba dizindo: pío pío; pío pío. Solamén cuando yera capino o t’arregirse d’os suyos compays que non’eban aprendito, ruxiba e inmediatamén feba grans risotadas como querindo dezir; “Qué brutos soz; cata que no saper piular como yo...!”. En meyo de ixas camadas abergonzadas eba un león choben que, anque os suyos pays li amostraron a piular, a rebuznar, a grallar y a escarcallar el siempre que podeba lanzaba un ruxido. Tó ro mon s’extrañaba. Bi-n’eba chen que deziba: “¡Pero si os leons no ruxen! ¡Siempre piulan!. Y atros más saputos: “Si o ruxir ye solo una deformazion d’o piular... ¿Por qué no piula? “Yo siempre eba sentito piular a ros leons”. “Ixe, ye un separatista” “si toz piulan ¿por qué no piula er? Fastiato d’aquers incordios un diya puyé dica un pueyo que dominaba ra bal y empenzipié a lanzar unos ensordezedores ruxidos diziendo: “¡Pro de bergoñas! ¡pro de chemecos! ¡no deixez morir a nuestra boz! ¡No sigaz ridiculos! Ruxir que ye ro nuestro: ¡Ruxir toz! Catate que uno astí, atro dilla prenzipieron a senti-se ruxidos. Os ruxidos poqué a poqué estie- ron aumentando y cundieron por toda la bal, por as selbas y os mons. Y plegó o tiempo en o que ra bergüenza desaprezié d’aquera tierra. Toz os leons se sintieron orgullosos d’a suya boz y ruxiban con fuerza con a capeza bien alta. Nunca más fazién o ridiculo imitando ras bozes que no yeran propias.

Arturo Bosque (Rolde de Fabla-Biescas)

Revista Jacetania, 67, febrero de 1977

0 comentarios