Escritors no 'patrimonials' que escriben en aragonés en o primer terzio d'o sieglo XX

Os testos dialeutals aragoneses d'o primer terzio d'o sieglo XX que nos han arribato, malas á ra suya meyana calidá literaria e a suya tamién limitata alportazión lingüistica, deben estar estudiatos por o suyo intrés ta ra estoria d'a lingüistica e d'a literatura en aragonés.

Estioron asabelos, ta zagueros d'o sieglo XIX e comenzipios d'o XX, os escritors de luenga natal castellana, que preban de desembolicar una literatura rechionalista aragonesa, ficando ta ixo en boca d'os suyos presonaches parabras d'o País. Destacan por un canto, os que reproduzen una fabla koinetica clamata "aragonés baturro del Ebro", que, agún con repui d'aragonesismos, puede estar carauterizata como castellano dialeutal de Aragón. Por atro canto, una colla menos numbrosa, e á ros quí menor ficazio lis se ha amprato, emplegan a luenga aragonesa pura e replecan e aprenden parabras e frases de l’Alto Aragón, ta ficar-las en os suyos escritos.

En iste causo presentaremos en primer lucar, dos breus alportazions con o tarranco común de estar escritos en aragonés oczidental e por dos presonas, senglos zaragozanos, no fablans patrimonials de dita luenga, pero que sintioron a nezesidá d'escrebir en aragonés, en tan temprana epoca. Continaremos comentando o encara més singular causo d'un escritor forano en ixe mesmo dialeuto, mirando de amostrar que l’intrés por aprender aragonés, por chens de luenga propia castellana e ta fer literatura, ye un feito que tiene, á lo menos, un sieglo de bita. 

Ó. LATAS ALEGRE: 'Escritors no "patrimonials" que escriben en aragonés en o primer terzio d'o sieglo', Luenga & fablas (2011-2012)(Nº 15-16), pp. 35-50.